Polsko-Niemiecka Fundacja na rzecz Nauki świętuje 15 lat swojej działalności i tym samym realizację niemal 500 polsko-niemieckich projektów z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Współpraca ta nie byłaby możliwa bez zaangażowania wielu osób na przestrzeni ostatnich lat. Z tej okazji Fundacja obchodziła swoje 15-lecie 12 lutego 2025 r. w Kaisersaal Niemieckiego Towarzystwa Parlamentarnego przy Bundestagu w Berlinie. Szczególne podziękowania zostały skierowane do przewodniczącej zarządu (2008-2022) i honorowej przewodniczącej PNFN, prof. Rity Süssmuth, byłej przewodniczącej Bundestagu, oraz inicjatorki Fundacji, prof. Gesine Schwan. W przemówieniu powitalnym Przewodnicząca Zarządu, Cornelia Pieper, podkreśliła ich wieloletnie zaangażowanie i nieoceniony wkład w działalność Fundacji. Jubileusz stał się okazją do podsumowania dotychczasowych sukcesów i wyznaczenia nowych kierunków jej rozwoju.
Polsko-Niemiecka Fundacja na rzecz Nauki rozpoczęła konkurs specjalny na projekty badawcze pod hasłem: „«Epokowa zmiana»? Inwazja Rosji na Ukrainę i jej wpływ na Polskę i Niemcy”. Jego celem jest analiza obecnych dynamicznych przemian i ich oddziaływania na wewnętrzne konflikty polityczne w Polsce i w Niemczech oraz szerzej rozumianą sytuację polityczną w Europie.
O kilkuletnie dofinansowanie w maksymalnej wysokości 400 000 euro mogą się wspólnie ubiegać zespoły naukowe z polskich i niemieckich uniwersytetów lub innych instytucji akademickich. Termin składania wniosków upływa 10 grudnia 2024 roku. Możliwy jest również udział dodatkowych partnerów z innych krajów.
Od 2023 r. Polsko-Niemiecka Fundacja na Rzecz Nauki wspiera finansowo projekt syntezy, która ma na celu przedstawienie historii niemieckiej okupacji Polski podczas II wojny światowej. Polsko-niemiecki zespół pod kierownictwem Pawła Machcewicza (Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie) oraz Stephana Lehnstaedta (Uniwersytet Touro w Berlinie), we współpracy z Uniwersytetem Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą oraz Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie, opracowuje kompleksowy przegląd wszystkich ważnych aspektów historii polsko-niemieckich stosunków w latach 1939-1945. Publikacja ukaże się w językach polskim i niemieckim. Pięć głównych rozdziałów zostanie poświęconych niemieckim okupacyjnym planom, strukturom i personelowi, polityce wyzysku i eksterminacji, życiu codziennemu ludności, a także religii i kulturze oraz – co szczególnie ważne – ruchowi oporu, nie pomijając jednak kwestii współpracy z okupantem. Analizie zostaną poddane też różne przekazy wizualne utrwalające rzeczywistość niemieckiej okupacji ziem polskich. Kierownicy projektu zaprezentowali koncepcję publikacji w dniu 10 czerwca 2024 r. w Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie.
Zdjęcie: © Jakub Sawicki
23. Nagrodę Viadriny otrzymał politolog, członej Rady Naukowej PNFN i były dyrektor Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie, prof. dr hab. Klaus Ziemer. Uniwersytet Europejski Viadrina uhonorował uznanego eksperta i analityka stosunków polsko-niemieckich uroczystą ceremonią wręczenia Nagrody, która odbyła się 16 maja 2024 r.
Nagroda Viadriny symbolizuje porozumienie między narodami, pokój i wolność we wspólnym europejskim domu – wartości, które stanowią fundament założonej w 1991 r. jako Uniwersytet Europejski Viadriny.
*Zdjęcie © Heide Fest
Umowa międzyrządowa umożliwi Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki wspieranie dodatkowych projektów badawczych
Podpisanie umowy 21 czerwca 2023 roku w Ministerstwie Edukacji i Nauki w Warszawie
21 czerwca 2023 roku przedstawiciele polskiego i niemieckiego ministerstwa nauki – sekretarz stanu prof. Sabine Döring i sekretarz stanu Wojciech Murdzek podpisali, w obecności ambasadorów Polski i Niemiec oraz zarządu PNFN, w Warszawie umowę międzyrządową zmieniającą umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec o współpracy w ramach Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki. Nowy zapis w umowie tworzy prawną podstawę wspierania w przyszłości działalności statutowej Fundacji. Każda ze stron może przekazać do 500 tysięcy euro rocznie.
Cornelia Pieper, przewodnicząca Zarządu Fundacji i konsul generalna Niemiec w Gdańsku, skomentowała: „Porozumienie to otwiera drzwi do dalszego wspierania większych projektów badawczych dotyczących centralnych tematów polsko-niemieckich. Cieszymy się z dążenia obu rządów do kontynuowania tej ważnej formy współpracy polsko-niemieckiej”.
W ramach konkursu specjalnego PNFN zespół naukowców przeprowadził szeroko zakrojone badania, zgłębiające komunikację między Polakami i Niemcami oraz ich sposób komunikowania o sobie nawzajem. Projekt „Aktorzy, obszary, sposoby – komunikacja polsko-niemiecka: ze sobą i o sobie” został zrealizowany we współpracy Instytutu Spraw Publicznych w Warszawie i Deutsches Polen-Institut w Darmstadt.
Efektem jest szereg wydarzeń, badań i dostępnych online publikacji, które z różnych perspektyw analizują m.in. takie elementy relacji polsko-niemieckich jak sposób postrzegania kraju sąsiada, tematu wojny czy przekazów obecnych w mediach społecznościowych. Jednocześnie autorzy projektu stworzyli rekomendacje, których celem jest zwiększenie autorefleksji oraz wrażliwości na sąsiada i partnera, a tym samym ułatwienie polsko-niemieckiej komunikacji.
Naukowcy z Uniwersytetu Bayreuth i Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy przeprowadzili analizę obszernego korpusu tekstów prasowych dotyczących wydarzeń medialnych istotnych zarówno dla Polaków jak i dla Niemców. Celem zrealizowanego w latach 2019-2023 projektu „Emocjonalne sąsiedztwo. Afekty w polsko-niemieckich dyskursach medialnych od przystąpienia Polski do UE” było zbadanie, jakie jawne i ukryte emocje pojawiają się w przekazach prasowych i w jaki sposób wpływają one na afektywne światopoglądy, które są następnie reprodukowane i rozpowszechniane.
Wyniki tych badań pozwoliły wykazać różnice między polskim i niemieckim dyskursem medialnym, a także zrozumieć ich przyczyny, co może stanowić impuls do przygotowania dyskursywnie realizowanej „polityki afektów” rozumianej jako polityka promujących współpracę emocji.