Konkurs specjalny 2021

W 2021 roku Fundacja rozpisała dwa konkursy specjalne na projekty badawcze o wartości do 300 000 euro na temat kultury pamięci po 1989 r. i niemieckiej okupacji Polski w latach 1939-1945.

Celem konkursu „Kultura pamięci: media – koniunktury. Polska i Niemcy po 1989 roku" była analiza kultur pamięci oraz identyfikacja mocnych i słabych stron w postrzeganiu kraju sąsiada. Analiza miała także wyjaśnić, dlaczego w niektórych dziedzinach istnieją tak duże różnice między stanem wiedzy w społeczeństwie a wynikami badań naukowych. Kluczowe pytanie badawcze dotyczyło tego, jakie media kształtują dzisiaj obraz historii wśród młodzieży w Polsce i w Niemczech.

W konkursie wyłoniony został zwycięski projekt: „Infrastruktury pamięci. Aktanci procesu globalizacji i ich wpływ na niemiecką i polską kulturę pamięci”, prowadzony we współpracy między Niemieckim Instytutem Historycznym w Warszawie, Uniwersytetem Łódzkim oraz Imre Kertész Kolleg w Jenie. Projekt zaplanowany został na lata 2022-2026 i zakłada zbadanie globalnych sieci i infrastruktur, które oddziałują na rozwój kultur pamięci w obu krajach. W centrum zainteresowań zespołu naukowców znajduje się również wpływ procesów globalizacji oraz polityki historycznej Unii Europejskiej i innych organizacji transnarodowych na muzea historyczne w obu krajach. Projekt koncentruje się na ekspozycjach historycznych i artystycznych, dając tym samym wyraz rosnącej roli tego medium w kształtowaniu publicznego obrazu historii XX w. Więcej informacji dostępnych jest na stronie projektu.

Drugim konkursem specjalnym zatytułowanym „Niemiecka okupacja Polski 1939-1945: polityka – terror – życie codzienne – opór” Fundacja postanowiła wnieść wkład w badania nad losami Polski i Polaków podczas II wojny światowej oraz upowszechnić wiedzę na ten temat. W ramach wybranego projektu powstać miało całościowe historyczne opracowanie na temat niemieckiej okupacji, uwzględniające istotne aspekty, takie jak nowe granice i ustrój okupacyjny, pracę przymusową i przymusowe migracje, rozbicie wieloetnicznego społeczeństwa polskiego, losy polskiej kultury i edukacji oraz życia religijnego pod rządami nazistów, ruch oporu i bezpośrednie następstwa wojny w Polsce.

W konkursie wyłoniony został projekt współrealizowany przez Touro College Berlin, Instytut Spraw Politycznych PAN w Warszawie, Universytet Europejski Viadrina we Frankfurcie nad Odrą i Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie, zatytułowany „Polska pod okupacją niemiecką 1939-1945. Synteza”. Projekt trwał będzie od 2022 do 2025 r, a jego celem jest opracowanie przez polsko-niemiecki zespół kompendium wiedzy dotyczącego niemieckiej okupacji Polski w czasie II wojny światowej. Intencją zespołu badawczego jest dokonanie całościowego przeglądu wszystkich przebadanych do tej pory aspektów niemieckiej okupacji Polski podczas II wojny światowej oraz wskazanie faktograficznych ustaleń, przedmiotów kontrowersji a także istniejących luk w stanie badań. Publikacja ukaże się w języku polskim oraz niemieckim. Kierownicy projektu zapowiadają, iż „pięć głównych rozdziałów zostanie poświęconych niemieckim okupacyjnym planom, strukturom i personelowi, polityce wyzysku i eksterminacji, życiu codziennemu ludności, a także religii i kulturze oraz – co szczególnie ważne – ruchowi oporu, nie pomijając jednak kwestii współpracy z okupantem. Analizie zostaną poddane też różne przekazy wizualne utrwalające rzeczywistość niemieckiej okupacji ziem polskich."